Plastik jest "niebezpiecznie użyteczny". Jest wygodny i wszechstronny - "ale zazwyczaj jest również bezwartościowy i szkodliwy dla środowiska pod koniec swojego często krótkiego życia", mówi Bernd Günter, działacz na rzecz ochrony środowiska i współzałożyciel organizacji geht ohne e.V.. W tym wywiadzie dostarcza on inspiracji dla sprzedawców detalicznych, branży gastronomicznej i każdego człowieka.
Globalny problem odpadów to przede wszystkim problem tworzyw sztucznych: "Z 60 milionów ton tworzyw sztucznych produkowanych rocznie w samej UE, prawie 40% to materiały opakowaniowe", mówi Bernd Günter, cytując najnowsze dane rynkowe z PlasticsEurope. Tylko niewielka ich część jest ponownie wykorzystywana, większość jest spalana, składowana na wysypiskach lub eksportowana. Rezultat: prawie 60% plastiku kiedykolwiek wyprodukowanego na całym świecie nadal znajduje się w środowisku. "Niewyobrażalne 4,9 miliarda ton, które rozkładają się bardzo powoli i stają się jednym z największych problemów środowiskowych naszych czasów" - mówi Günter.
Torby, słomki, produkty na wynos, opakowania wysyłkowe... Plastik jest wszędzie: "Nawet plastikowa torba ma wskaźnik recyklingu wynoszący tylko około 7% - nie do końca wzorowy" - mówi Günter. Produkty z tworzyw sztucznych są obecne w naszym codziennym życiu od wielu dziesięcioleci. "Wszyscy je znają i używają - i to przez długi czas, stosunkowo beztrosko, nawet w sektorze gastronomicznym i detalicznym".
Wymagania dotyczące dostaw, jakości i wydajności w całej logistyce żywności prowadzą do nadmiernego pakowania towarów. Dlatego w deklaracji opublikowanej w 2018 r. METRO zobowiązało się do radykalnego zmniejszenia swojego śladu plastikowego do 2025 r. W latach 2012-2018 zaoszczędzono prawie 497 ton materiału na opakowaniach produktów we wszystkich obszarach - papieru, szkła, metalu i plastiku. Sam plastik stanowił 172 tony w roku finansowym 2018/19. Do 2023 r. ma zostać zaoszczędzonych łącznie 300 ton opakowań z tworzyw sztucznych. Alternatywy, takie jak proces powlekania owoców i warzyw, są kolejnym podejściem do unikania odpadów.
Konwencjonalne opakowania z tworzyw sztucznych są znacznie tańsze niż inne - ale koszty dla środowiska i zdrowia są nieobliczalne.
Bernd Günter, działacz na rzecz ochrony środowiska i współzałożyciel organizacji geht ohne e.V.
Istnieją więc alternatywne opakowania: "Istnieją jednak przypadki, w których alternatywne, konkurencyjne materiały opakowaniowe były dostępne, ale nie zostały zaakceptowane przez firmy pakujące z niewielkich powodów kosztowych", informuje Günter. Ostatecznie decydującym czynnikiem jest cena tworzywa sztucznego: "Konwencjonalne opakowania z tworzyw sztucznych są znacznie tańsze niż inne". Dlaczego? "Konwencjonalne tworzywa sztuczne są tanie z dwóch głównych powodów: po pierwsze, są one oparte na ropie naftowej i chemikaliach, surowcach, które są bardzo tanie i dostępne w obfitości od dziesięcioleci; po drugie, od lat 50. procesy produkcyjne zostały zoptymalizowane w takim stopniu, że tworzywa sztuczne mogą być obecnie produkowane bardzo wydajnie i przy bardzo niskich kosztach" - wyjaśnia ekspert.
Ostrzega on jednak przed błędem, jaki wywołuje w nas plastik. W końcu konsekwencje i koszty związane z odpadami z tworzyw sztucznych i ich utylizacją są nieproporcjonalnie wysokie. "Szczerze mówiąc, koszty dla środowiska i zdrowia są nieobliczalne" - mówi Günter. Innym powodem, dla którego opakowania z tworzyw sztucznych są często nadal popularne, są oczekiwania konsumentów. "Owoce i warzywa często nie są już kupowane, jeśli mają nawet najmniejsze uszkodzenia lub odbiegają od zwykłych standardów" - mówi Günter. Czy zatem musimy pracować przede wszystkim nad naszymi postawami jako konsumentów końcowych?
Przede wszystkim ważne jest, aby przemyśleć i ulepszyć ustalone systemy. "I można to zrobić", jest pewien Bernd Günter. Dla niego i jego kolegów z geht ohne e.V. z siedzibą w Hamburgu jedno jest jasne: zapobieganie powstawaniu odpadów nie zaczyna się tylko od opakowań, ale od zmienionego, stale ewoluującego stylu życia i zachowań konsumentów. "To właśnie tutaj leżą możliwości i wyzwania dla nas wszystkich". Jednym z przykładów jest podejście "zero odpadów".
Zwolennicy zero waste zazwyczaj koncentrują się na zakupach i konsumpcji zorientowanej na potrzeby i oszczędzającej zasoby, a także zwracają uwagę na regionalność i sezonowość produktów, które konsumują. "Ci ludzie nie starają się, aby wszystko było idealne z dnia na dzień, ale pracują nad ciągłym doskonaleniem się i szukaniem alternatyw" - wyjaśnia Günter. Takie podejście może być również przydatne w holistycznym rozwiązaniu mającym na celu poprawę ekosystemów na całym świecie, w którym gastronomia i handel detaliczny odgrywają ważną rolę.
W celu zapewnienia zrównoważonej ochrony środowiska na dużą skalę, ostatecznie musi istnieć równowaga działań między prywatnymi konsumentami, przemysłem, handlem, gastronomią, miastami, polityką i innymi, wyjaśnia Günter. "To jedyny sposób, aby naprawdę zmienić nawyki, kulturę, mechanizmy, produkty i procesy oraz ustanowić je jako normy społeczne i wzorce do naśladowania".
Günter i jego koledzy koncentrują się również na cyfryzacji, aby odwrócić trend odpadów opakowaniowych. "Połączone w sieć palety, inteligentne pudełka wielokrotnego użytku, samooptymalizujące się aplikacje: W przyszłości będziemy mieć tak wiele informacji o lokalizacji, czasie, środowisku, temperaturze, składzie i logistyce, że będziemy w stanie znacznie ograniczyć i usprawnić zarówno samą logistykę, jak i wysiłek związany z pakowaniem." Same pojemniki wielokrotnego użytku lub opakowania ochronne mogłyby być na przykład wykonane z wysoce stabilnego i nowoczesnego tworzywa sztucznego, wyprodukowanego z surowców wolnych od paliw kopalnych, przetworzonych w taki sposób, aby można je było łatwo poddać recyklingowi lub zdemontować i ponownie wykorzystać w zastosowaniach przemysłowych. "Rozwiązanie jest zatem również - jeśli nie przede wszystkim - kwestią projektu", podsumowuje Günter.
Dla METRO opakowanie jest elementem złożonej kwestii zrównoważonego rozwoju. Od października 2018 r. METRO pracuje nad stopniową eliminacją materiałów PVC i EPS w obszarze marek własnych, zobowiązuje się do certyfikacji FSC lub PEFC dla papieru, tektury i opakowań drewnianych oraz dąży do zaoszczędzenia łącznie 300 ton opakowań z tworzyw sztucznych do września 2023 r.
Więcej informacji na temat strategii zrównoważonego rozwoju METRO można znaleźć w raporcie zrównoważonego rozwoju.
Inicjatywa METRO Plastic Initiative, uruchomiona w Światowy Dzień Oceanów 2021, ma 2 główne cele:
1. wspólne wysiłki METRO i wybranych dostawców, aby w ciągu kolejnych 12 miesięcy zapobiec przedostaniu się około 65 milionów plastikowych butelek do oceanów. Aby to osiągnąć, około 1,3 miliona kilogramów plastikowych odpadów zostanie zebranych u źródła - na lądzie. Jednocześnie wspierane będą społeczności żyjące w ubóstwie w regionach przybrzeżnych.
2. Partnerstwo z wybranymi dostawcami i klientami METRO ma na celu podniesienie świadomości na temat potrzeby dalszego ograniczania zużycia tworzyw sztucznych, a jednocześnie uwrażliwienie ludzi na bardziej zrównoważoną konsumpcję i lepszy recykling w celu zmniejszenia zużycia cennych zasobów i zamknięcia cykli materiałowych.
W tym celu METRO współpracuje z kanadyjskim przedsiębiorstwem społecznym Plastic Bank, które zamienia plastik w walutę dla mieszkańców zubożałych regionów przybrzeżnych. Zbieracze otrzymują premię za przekazanie wyrzuconych plastikowych odpadów do lokalnego Plastic Bank i mogą wykorzystać je do opłacenia podstawowych artykułów, takich jak odzież, czesne lub żywność. METRO współpracuje również z dostawcami, którzy już realizują strategię redukcji plastiku w swoich organizacjach. Powtarzająca się kampania w sklepach METRO w 24 krajach, której towarzyszy wielokanałowa kampania informacyjna, ma również na celu zachęcenie klientów METRO do podejmowania bardziej zrównoważonych decyzji zakupowych, bardziej zrównoważonych rozwiązań opakowaniowych we własnej firmie i lepszego recyklingu.
Podsumowując, te trzy filary inicjatywy METRO Plastic Initiative - unikanie plastiku w morzu dzięki Plastic Bank, redukcja plastiku w opakowaniach oraz bardziej świadome decyzje zakupowe i recyklingowe klientów - mają na celu przyczynienie się do zrównoważonych zmian.